Memo(s)

Si Mohamed El Gourch.

Wie is dat ?
Wel, nog niet zo lang geleden, tijdens mooie dagen van weleer, was Si Mohamed El Gourch
een sportman waarover het zonnige Marokko fier was. Zoals eens Larbi Ben Barek het voetbal heeft gepromoot in dat land en Abdeslam Rhadi de atletiek, zo ook was toen Si Mohamed El Gourch er de wonderboy van de wielersport.

Toen de Fransen op het einde van het koloniale tijdperk Noord-Afrika verlieten, gingen ook grote stukken van de sportcultuur die zij daar hadden geïmporteerd vrij vlug weg. Vanaf 1990 kwam de wielersport beneden in een ravijn waar zij vandaag nog niet is uitgekropen. Slecht beleid gekoppeld aan eeuwige discussies tussen de plaatselijke wielerclubs en de leiders van de wielerbond reduceerde de sport van het velo’ke in het Koninkrijk Marokko tot bijna niets. Al de dapperen die eens het cyclisme groot maakten en die ondertussen zijn gestorven, draaiden zich rond in hun graf van schaamte, en zij die nog leven en vroeger de gangmakers en de sterren waren van een sport waarvan het volk hield, zijn machteloos en vermogen te weinig om uit het drijfzand te geraken.

Veel belangrijker dan voetbal was het wielrennen omstreeks 1950 in Noord-Afrika.
Via de luidruchtige radioreporters van toen werd zowel in de rijke villa’s als in de nederigste woonsten van de kust tot de woestijn, van de vlakten tot in het gebergte, geluisterd naar de wielerreportages. Renners met grote namen werden met veel startgeld op Afrikaanse bodem gebracht waar zij werden toegejuicht door de Franse kolonisten en ook door de gemengde en andere bevolkingsgroepen. Voor de pedalerende mannen en jongens met wat bruinere huid en Moorse familienamen waren de gemoederen van het plaatselijk publiek nog warmer dan die van uitgelaten Italiaanse tifosi uit de felste Coppi-Bartali periode .

Hij (Si Mohamed’je) was nog maar een ketje van amper tien jaar toen hij door zij mama werd gebracht bij een velomaker om er een goede stiel te leren. Terwijl hij als kleine leerjongen de werkplaats borstelde zag hij de blinkende tuigen. Soms als zijn baas even weg was, sprong hij op zo’n fiets die pas hersteld was om een rondje te rijden. Dat eindigde wel steeds met een stamp onder zijn kont, doch dat deerde hem toen niet.
Als hij op een dag in de garage echte renners ziet in mooie truien met zakken op de borst en op de billen, met een koersbroek, een rugnummer, een petje en een stofbril, dan is Si niet meer te houden en weet hij wat hij wil worden : wielrenner in de Ronde van Marokko.

- Het zou kunnen dat de kleine Si toen voorbeelden van Vlaamse spierkracht uit de fifties had gezien, vermits renners van bij ons, zoals Hilaire Couvreur, Jan Adriaenssens, Maurice Blomme, e.a. toen de Ronde van Marokko hebben betwist -

Na veel gezaag en aandringen hakt zijn moeder de knoop door : Si Mohamed El Gourch mag van zijn mama coureur worden ! Hoe deze zeer arme vrouw het deed om de geldsom te vinden voor een sportfiets is nooit geweten, doch op 15-jarige leeftijd had haar zoon zo’n echte fiets om koers te rijden. De jonge Si Mohamed wist vanaf het eerste uur wat hij wou : namelijk starten in de PADALA. Dat was een jaarlijkse koers voor niet-aangeslotenen van 15 tot 17 jaar. Daar staat hij dan, op die dag waarop hij zo had gehoopt en gewacht, aan de startlijn tussen de massa van 350 jonge concurrenten uit verschillende landen.
Totaal uit het niets gekomen zegeviert de jonge Si Mohamed zeer gemakkelijk, tegen de vele goed getrainde jonge Fransen. Het feit dat een jonge arme inlander dit kon tegenover zonen van grondeigenaars, handelaars, bezetters, diplomaten en vreemdelingen, was nog nooit gezien en paste wel in het groeiend politiek bewustzijn naar onafhankelijkheid van toen. Op een paar uren tijd werd Si Mohamed El Gourch omhoog geschoten door politiekers, reporters, supporters, wielerfanaten. Na één enkele koers was hij een nationale ster.

De Marokkaanse wielerbond eiste evenwel ook van dit wonderkind dat hij trapsgewijze en met een licentie van wielrenner liet zien wat hij kon. Op één enkel wielerseizoen, waarin hij altijd wint, klimt Si Mohamed uit Mohammedia van vierde afdeling naar de eerste afdeling waarin de Elite staat gerangschikt. In zijn eerste koers in de hoogste categorie wordt hij tweede . Kort nadien wint hij reeds zijn tweede koers, en dit was een open wedstrijd met deelname van bekende beroepsrenners die reeds de grote Tour de France hadden gereden.
In 1957 neemt de nationale ploeg Si Mohammed mee naar de Ronde van Egypte, waarin renners van 35 nationaliteiten starten. De ploegleider moest voor hem wel een aangepaste licentie maken, in Arabische taal onder de naam Mohamed Ben Mohamed, omdat hij nog te jong was om in een internationale koers te mogen starten onder eigen Franse identiteit.
Ziende dat het Marokkaans ploegje niets kan uitrichten tegen nationale ploegen uit de sterke Oostbloklanden, wil de ploegleider zijn renners verplichten om in dienst te rijden van de Egyptenaren, die onder tafel daarvoor willen betalen. De benjamin van zijn renners springt echter recht en schreeuwt kwaad ; ‘Ik ben naar hier gekomen om de Marokkaanse vlag op het podium te brengen … en voor niets anders ! ‘
Si Mohamed zal in Egypte twee ritten winnen en de leiderstrui dragen. Een zeer groot renner van toen Gustav Adolf Schur feliciteerde hem sportief, oprecht en persoonlijk. Maar nog belangrijker was dat in kader van de internationale Arabische politieke gedachte en vriendschap, de President van Egypte Jamel Abdel NASSER speciaal wenste kennis te maken met die sterke jonge wielerkampioen uit Marokko.

Terug in zijn land zal Si Mohamed El Gourch vanaf zijn achttiende jaar steeds in de schijnwerpers acteren Hij is in Marokko de gelijke van wat Rik Van Looy, Jacques Anquetil, Federico Bahamontes, zijn in hun land. Op de speelplaats van iedere dorpschool is zijn naam steeds aanwezig en in de klas vragen de schoolmeesters zelfs van over hem een opstel te schrijven, met griffel en lei. In iedere stad, in ieder dorpje, kan de populariteit van Si Mohamed nog amper worden gemeten.
De Ronde van Marokko groeit ondertussen in de ogen van vele Marokkanen tot nieuwe dimensies en het is duidelijk dat er van Si Mohamed wordt verlangd dat hij de winnaar van de enige echte en belangrijke Tour zal worden, de Ronde van Marokko.
In 1959 zal El Gourch derde eindigen ( André Bar won). De opdringerige massa versmachtte de jonge Marokkaan, die door gebrek aan zuurstof in zwijm viel. Iedereen wilde het nationale idool aanraken.
El Gourch won de Ronde van Marokko in 1960, 1964, en 1965, en zou ook gewonnen hebben in 1961,1962,1963, indien de koers zou hebben plaatsgevonden.
In 1967 was hij tweede ( tegen Gösta en Erik Pettersson) en in 1968 derde .
De Marokkaanse sportheld werd steeds beschermd door dertig tot veertig politiemannen die het volk probeerden tegen te houden wanneer hij ergens in leiderstrui verscheen.
Met hun miniradio aan het oor luisterden de herders op de hoogvlakten, de vissers op hun boot, de werkers op de plantages, de handelaars in hun winkel en zelfs de geestelijken tussen hun gebeden . Als een slogan weerklonk steeds en steeds maar weer uit de plastieken transistors ‘ C’est Mohammed El Gourch qui mène …..’ en daarna zei een andere stem …. ‘ C’est lui le meilleur …. ! ’ .

Ook andere Marokkaanse renners groeiden in die jaren en werden waardige tegenstrevers en ploegmakkers van de kampioen : Abderrahmane Farak , beter gekend als El Farouki, en dan ook nog Gandara Lachab en Abdellah Kaddour. De Marokkaanse wielerbond kon met zulke goede wegrenners deelnemen aan belangrijke internationale koersen. Abdellah Kaddour, de sterkste tegenstrever van El Gourch op nationaal vlak vertelde steeds het volgende over altijd diezelfde man die hem vooraf ging in de uitslagen : “ Slechts als we een kwartier eerder dan hem mogen starten kunnen wij misschien ook winnen … “ .
Si Mohamed was een man met grote morele principes . ’s Avonds kreeg hij eens 130.000 dirhams om te verliezen, doch ‘s morgens toen hij al zijn supporters hoorde en zag, reed hij terug naar zijn kamer, nam het geld en bracht het terug aan hij die hem had willen omkopen.

Het palmares van Si Mohamed El Gourch is rijk beladen, met acht nationale titels, ereplaatsen in vele grote wedstrijden, tientallen overwinningen.
Maar , waarom toch werd deze wielerkampioen dan nooit beroepsrenner ?
Zijn uitleg : ‘ Ik kreeg veel aanbiedingen, en zelfs heeft men mij de Franse nationaliteit beloofd. Ik was een te belangrijke steunpilaar voor de nationale Marokkaanse ploeg. Door mij mocht deze ploeg starten in alle landen van de wereld, en onze vlag en kleuren laten zien.

Op zijn oude dag kwijnt deze grote sportman echter stilletjes weg ergens in zijn geliefd vaderland. Hij die zoveel heeft gewonnen, is met weinig tevreden. Maar gelukkig zou hij pas zijn, en daar hoopt hij nog op, als op een dag er weer een jonge Marokkaan zou zijn die de leiderstrui in de Ronde van Marokko zou dragen.
Wilfried Journée

---